Science: Οι Έλληνες έχουν μυθικές ρίζες και αρχαίο DNA

Εισαγωγή

Από την εποχή του Ομήρου, οι Έλληνες έχουν εξιδανικεύσει τους Μυκηναίους «προγόνους» τους σε επικά ποιήματα και κλασικές τραγωδίες που δοξάζουν τα κατορθώματα του Οδυσσέα, του βασιλιά Αγαμέμνονα και άλλων ηρώων που είχαν την εύνοια ή την αντιπάθεια των ελληνικών θεών. Αν και αυτοί οι Μυκηναίοι ήταν φανταστικοί, οι μελετητές έχουν συζητήσει αν οι σημερινοί Έλληνες κατάγονται από τους πραγματικούς Μυκηναίους, οι οποίοι δημιούργησαν έναν διάσημο πολιτισμό που κυριάρχησε στην ηπειρωτική Ελλάδα και στο Αιγαίο Πέλαγος από το 1600 π.Χ. έως το 1200 π.Χ., ή αν οι αρχαίοι Μυκηναίοι απλώς εξαφανίστηκαν από την περιοχή.

Το αρχαίο DNA

Τώρα, το αρχαίο DNA υποδηλώνει ότι οι σημερινοί Έλληνες είναι πράγματι απόγονοι των Μυκηναίων, με μόνο ένα μικρό ποσοστό DNA να προέρχεται από μεταγενέστερες μεταναστεύσεις στην Ελλάδα. Η μελέτη αποκαλύπτει επίσης ότι οι Μυκηναίοι είχαν στενή σχέση με τους προγενέστερους Μινωίτες, έναν άλλο μεγάλο πολιτισμό που άνθισε στο νησί της Κρήτης από το 2600 π.Χ. έως το 1400 π.Χ. (που πήρε το όνομά του από τον μυθικό βασιλιά Μίνωα). Το αρχαίο DNA προέρχεται από τα δόντια 19 ατόμων, μεταξύ των οποίων 10 Μινωίτες από την Κρήτη που χρονολογούνται από το 2900 π.Χ. έως το 1700 π.Χ., τέσσερις Μυκηναίοι από τον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών και άλλα νεκροταφεία στην ηπειρωτική Ελλάδα που χρονολογούνται από το 1700 π.Χ. έως το 1200 π.Χ., και πέντε άτομα από άλλες πρώιμες αγροτικές ή χάλκινες (5400 π.Χ. έως 1340 π.Χ.) κουλτούρες στην Ελλάδα και την Τουρκία. Συγκρίνοντας 1,2 εκατομμύρια γράμματα γενετικού κώδικα σε αυτά τα γονιδιώματα με αυτά 334 άλλων αρχαίων ανθρώπων από όλο τον κόσμο και 30 σύγχρονων Ελλήνων, οι ερευνητές κατάφεραν να χαρτογραφήσουν πώς τα άτομα αυτά συγγενεύουν μεταξύ τους.

Μυκηναίοι & Μινωίτες έχουν το ίδιο DNA

Οι αρχαίοι Μυκηναίοι και Μινωίτες ήταν οι πιο στενά συνδεδεμένοι μεταξύ τους και και οι δύο είχαν τα τρία τέταρτα του DNA τους από πρώιμους αγρότες που ζούσαν στην Ελλάδα και τη νοτιοδυτική Ανατολία, η οποία σήμερα αποτελεί μέρος της Τουρκίας, σύμφωνα με την έκθεση της ομάδας που δημοσιεύθηκε σήμερα στο περιοδικό Nature. Και οι δύο πολιτισμοί κληρονόμησαν επιπλέον DNA από ανθρώπους από τον ανατολικό Καύκασο, κοντά στο σημερινό Ιράν, γεγονός που υποδηλώνει μια πρώιμη μετανάστευση ανθρώπων από την ανατολή μετά την εγκατάσταση των πρώτων αγροτών εκεί, αλλά πριν από τη διάσπαση των Μυκηναίων από τους Μινωίτες.

Οι Μυκηναίοι είχαν μια σημαντική διαφορά: είχαν κάποιο DNA —4% έως 16%— από βόρειους προγόνους που προέρχονταν από την Ανατολική Ευρώπη ή τη Σιβηρία. Αυτό υποδηλώνει ότι ένα δεύτερο κύμα ανθρώπων από τη στέπα της Ευρασίας έφτασε στην ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Ανατολικής Ευρώπης ή της Αρμενίας, αλλά δεν έφτασε στην Κρήτη, λέει ο Ιωσήφ Λαζαρίδης, γενετιστής πληθυσμών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ο οποίος συνδιεύθυνε τη μελέτη. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι έμοιαζαν μεταξύ τους, καθώς και οι δύο είχαν γονίδια για καστανά μαλλιά και καστανά μάτια. Οι καλλιτέχνες και των δύο πολιτισμών ζωγράφιζαν σε τοιχογραφίες και αγγεία ανθρώπους με σκούρα μαλλιά και σκούρα μάτια που έμοιαζαν μεταξύ τους, αν και οι δύο πολιτισμοί μιλούσαν και έγραφαν διαφορετικές γλώσσες. Οι Μυκηναίοι ήταν πιο μιλιταριστικοί, με τέχνη γεμάτη δόρατα και εικόνες πολέμου, ενώ η μινωική τέχνη έδειχνε λίγα σημάδια πολέμου, λέει ο Λαζαρίδης. Επειδή η μινωική γραφή χρησιμοποιούσε ιερογλυφικά, ορισμένοι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι ήταν εν μέρει Αιγύπτιοι, κάτι που αποδείχθηκε λάθος.

Η καταγωγή των Ελλήνων

Όταν οι ερευνητές συνέκριναν το DNA των σύγχρονων Ελλήνων με αυτό των αρχαίων Μυκηναίων, διαπίστωσαν πολλές γενετικές ομοιότητες. Οι σύγχρονοι Έλληνες μοιράζονται παρόμοιες αναλογίες DNA από τις ίδιες προγονικές πηγές με τους Μυκηναίους, αν και έχουν κληρονομήσει λίγο λιγότερο DNA από τους αρχαίους αγρότες της Ανατολίας και λίγο περισσότερο DNA από μεταγενέστερες μεταναστεύσεις στην Ελλάδα.

Η συνέχεια μεταξύ των Μυκηναίων και των σημερινών ανθρώπων είναι «ιδιαίτερα εντυπωσιακή, δεδομένου ότι το Αιγαίο αποτελεί σταυροδρόμι πολιτισμών εδώ και χιλιάδες χρόνια», λέει ο συν-συγγραφέας Γιώργος Σταματογιάννοπουλος του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σιάτλ. Αυτό υποδηλώνει ότι τα κύρια συστατικά της καταγωγής των Ελλήνων ήταν ήδη σε θέση κατά την Εποχή του Χαλκού, αφού η μετανάστευση των πρώτων αγροτών από την Ανατολία έθεσε το πρότυπο για τη γενετική σύσταση των Ελλήνων και, στην πραγματικότητα, των περισσότερων Ευρωπαίων. «Η εξάπλωση των αγροτικών πληθυσμών ήταν η αποφασιστική στιγμή κατά την οποία τα κύρια στοιχεία του ελληνικού πληθυσμού είχαν ήδη διαμορφωθεί», λέει ο αρχαιολόγος Κόλιν Ρένφρου του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος δεν συμμετείχε στην εργασία. Τα αποτελέσματα δείχνουν επίσης ότι είναι δυνατό να ληφθεί αρχαίο DNA από το ζεστό, ξηρό τοπίο της ανατολικής Μεσογείου, λέει ο Renfrew. Αυτός και άλλοι έχουν τώρα την ελπίδα να λάβουν DNA από ομάδες όπως οι μυστηριώδεις Χετταίοι, οι οποίοι έφτασαν στην αρχαία Ανατολία κάποια στιγμή πριν από το 2000 π.Χ. και οι οποίοι μπορεί να ήταν η πηγή της καυκάσιας καταγωγής των Μυκηναίων και των πρώιμων ινδοευρωπαϊκών γλωσσών στην περιοχή. Ο αρχαιολόγος Kristian Kristiansen του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ στη Σουηδία, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, συμφωνεί. «Τα αποτελέσματα έχουν πλέον ανοίξει το επόμενο κεφάλαιο στη γενετική ιστορία της δυτικής Ευρασίας, αυτό της Εποχής του Χαλκού στη Μεσόγειο».

*Ενημέρωση, 11 Αυγούστου, 10:23 π.μ.: Αυτό το άρθρο έχει ενημερωθεί με πληροφορίες που αποσαφηνίζουν τη γενετική σύνδεση μεταξύ των σύγχρονων Ελλήνων και των αρχαίων Μυκηναίων.

Συμπεράσματα

Η επιστημονική έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science, δεν επιδέχεται αμφισβήτησης και έρχεται να συμπληρώσει ή μάλλον να επιβεβαιώσει το βιβλίο του καθηγητή Τριανταφυλλίδη, «Η Γενετική καταγωγή των Ελλήνων», εκδόσεις Κυριακίδη, ο οποίος δημοσίευσε τα αποτελέσματα της Γενετικής του έρευνας που βεβαιώνουν, ότι οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι ήταν ομοιογενείς Μεσογειακοί πληθυσμοί και είχαν μεγάλη γενετική συγγένεια μεταξύ τους, έχοντας τουλάχιστον τα 3/4 της βιολογικής καταγωγής τους από τους πρώτους Νεολιθικούς αγρότες της Δυτικής Ανατολίας και νησιών του Αιγαίου, που εξαπλώθηκαν στην Ευρώπη από την Ελλάδα την 7η χιλιετία π.Χ.

Στο ίδιο συμπέρασμα, κατέληξε και η διεθνής πανεπιστημιακή έρευνα των Πανεπιστημίων του Στάνφορντ των ΗΠΑ και της Παβίας της Ιταλία, με την συμμετοχή πέντε (5) επιπλέον ερευνητικών εργαστηρίων διαφόρων χωρών (από τη Βαγδάτη μέχρι τη Μόσχα), καθώς και της ερευνητικής ομάδας του ομότιμου καθηγητή, του Α.Π.Θ. Κ. Τριανταφυλλίδη, όπου τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν στο αμερικανικό περιοδικό «Γενετική του Ανθρώπου».

Βασικό συμπέρασμα της έρευνας αυτής είναι το εξής: Από τη Νότια Βαλκανική, δηλαδή, από τις πεδιάδες της Θεσσαλονίκης, της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας ξεκίνησε η μετακίνηση των εποίκων, ακολουθώντας την κοιλάδα του Αξιού και κατόπιν του Δούναβη και έφτασαν στις βόρειες περιοχές. Οι Έλληνες δηλαδή, ξεκίνησαν και πήγαν στην Ευρώπη από τη Μακεδονία και άλλες περιοχές και μετέφεραν με τον πολιτισμό τους και το DNA τους στη Δυτική Ευρώπη (ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2005).